مروری بر تاریخچه‌ی سیستم های عامل همراه

گوشی‌های هوشمند تاثیرات شگفت‌آوری بر زندگی بشر نهاده و سبک زندگی، رفتار و روش‌های ارتباط میان انسان‌ها و دستیابی به اطلاعات را دستخوش تغییر کرده‌اند. البته این تحول را نمی‌توان صرفاً‌ به دلیل رشد فناوری قطعات سخت‌افزاری این گجت‌ها دانست، ‌بلکه این پیشرفت، بیشتر به لطف سیستم‌ عامل‌ یا همان OS تلفن‌های هوشمند است.

این در حالی است که هم‌زمان با ورود سیستم‌ عامل‌های جدید به بازار، برخی نسخه‌های قدیمی که زمانی به عنوان گل سرسبد دنیای موبایل شناخته می‌شدند، رفته‌رفته به تاریخ پیوستند. در ادامه به معرفی سیستم‌عامل‌های مطرح حوزه‌ی موبایل می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

سیمبین (Symbian): سال‌های 2000 -2012

بسیاری از افراد سیمبین را به عنوان اولین سیستم عامل موبایل هوشمند خود به یاد می‌آورند. این OS برای اولین بار در سال 2000 میلادی (1378) و بر روی دو تلفن اریکسون R380 و نوکیا 9210 معرفی شد. سیمبین پس از آن و در طول حیات خود،‌ نگارش‌های مختلفی از جمله سری 60، 80، 90 و UIQ را تجربه کرد‌ اما واقعیت آن بود که هیچ کدام نتوانستند در مدت قابل توجهی باقی بمانند و تنها بازمانده‌ی آن‌ها سری 60 بود. پس از مدتی نسخه‌ی آنا (Anna) و پس از آن نسخه‌ی بل (Belle)، جای نسخه‌های قبلی را گرفتند و همه‌ی این‌ها در شرایطی بود که شرکت نوکیا به عنوان آخرین استفاده کننده از سیستم عامل سیمبین باقی مانده و تنها برخی از آخرین موبایل‌های خود را به نسخه‌ی بل آپدیت کرد. بد نیست بدانید نوکیا Nokia 808 به عنوان آخرین تلفن مجهز به سیستم عامل سیمبین در دنیا شناخته می‌شود.

ویندوز موبایل (Windows Mobile): سال‌های 2000-2012

ویندوز موبایل نیز همانند سیمبین در سال 2000 وارد دنیای موبایل شد. در آن زمان PocketPC 200 ، تلفن‌های موبایل و PDA ها از محصولات تحت ویندوز بودند. بد نیست بدانید در آن زمان لغت تلفن‌های هوشمند چندان فراگیر نشده بود و سیستم عامل ویندوز موبایل با هدف بهره‌مندی کاربران از تجربه‌ی نسخه‌ی دسکتاپ ویندوز، ‌شباهت زیادی به آن داشت. البته مایکروسافت، کمی بعد و با همکاری کمپانی اچ‌تی‌سی و دیگران موفق شد تا رابط کاربری این OS را تغییر داده و ویرایش جدیدی از آن را با نام Windows Mobile 6.5  و با قابلیت مالتی‌تاچ در سال 2009 میلادی وارد بازار کند، اما چیزی نگذشت که سیستم‌عامل جدید ویندوزفون 7 جایگزین OS قبلی شد.
گفتنی است آخرین نسخه‌ی WM6 در سال 2010 و بر روی گوشی Sony Ericsson Aspen منتشر شد.

ویندوزفون هفت (Windows Phone 7): سال‌های 2011-2013

در سال 2010 میلادی (1388) مایکروسافت از نسل جدید سیستم‌عامل‌ موبایل خود رونمایی کرد. این اقدام ردموندی ها در حالی بود که هنوز موبایلی با سخت‌افزار مورد نیاز برای پشتیبانی از این نسخه‌ی ویندوزی آماده نشده بود. سرانجام نوکیا با معرفی لومیا 800 ،‌ اولین گوشی مجهز به ویندوز فون7 را معرفی کرد.
پس از چندین به‌روزرسانی، و رسیدن به ویرایش 7.8 ، آپدیت و عرضه‌ی این OS نیز متوقف شد.

سیستم عامل دنجر (Danger OS): سال‌های 2002 – 2010

در سال 2002 میلادی (1380) میلادی،‌ دو شرکت شارپ و دنجر، موبایلی با نام هیپ‌تاپ (Hiptop) را همراه با کیبورد کیوورتی، ‌برای شرکت T-Mobile عرضه کردند که با توجه به ویژگی‌های خاص پیام‌رسانی‌  این محصول،‌ برای مدتی طولانی (تا سال 2010 مصادف با 1388) در بازار عرضه می‌شد و پس از آن به دلیل عدم تأمین قطعات، از دنیای تلفن‌های هوشمند خارج شد.

سیستم عمل کین (KIN OS): سال‌های 2010-2011

پس از خریداری دنجر توسط مایکروسافت، این شرکت به همکاری خود با شارپ جهت تولید سیستم عامل کین ادامه داد. گوشی‌های مبتنی بر کین همچنان از صفحه کلید کیوورتی بهره می‌بردند. ضمناً کمپانی وریزون (Verizon) نیز به عنوان اپراتور همکار جایگزین تی-‌ موبایل گشت.

در سال 2011 میلادی (1389) اسمارت‌فون Kin TWOm ،‌ به دلیل از دست دادن جذابیت و محبوبیت خود و همچنین همزمانی با ارائه‌ی ویندوز فون، با توقف تولید روبه‌رو گشت. بد نیست بدانید سیستم عامل Kin برگرفته از رابط کاربری Zune  بود که در ادامه رابط کاربری مترو نیز بر پایه‌ی آن ساخته شد.

گفتنی است در آن زمان بیانگذار دنجر یعنی اندی روبین (Andy Rubin ) به شرکت جدیدی رفته و مشغول کار بر روی پروژه‌ی کوچکی به نام اندروید شد.

سیستم عامل پالم (Palm OS): سال‌های 1996-2008

پالم یکی از شرکت‌های تازه وارد در حوزه‌ی تلفن‌های موبایل بود. سیستم عامل این شرکت از سال 1996 میلادی (1374) منتشر و بیشتر بر روی گجت‌های PDA قرار گرفت و رفته رفته برای موبایل نیز بهینه شد. تلفن‌های مبتنی بر پالم به خاطر صفحه‌کلید کیووتری‌شان به شهرت قابل ملاحظه‌ای دست یافته و نهایتاً در سال 2008 میلادی (1386) به مرحله‌ی توقف تولید رسیدند.

سیستم عامل وب (Web OS): سال‌های 2009-2010

توسعه دهندگان پالم،‌ به تولید سیستم عامل لمسی جدیدی به نام وب روی آوردند که البته این OS کمتر از یک سال در بازار اسمارت‌فون‌ها دوام آورد. گفتنی است در حال حاضر برخی از مدل‌های تلویزیون ال‌جی همچنان از این سیستم عامل بهره می‌برند. شایان ذکر است سیستم‌ عامل وب به عنوان میراث‌دار اندروید و iOS نیز شناخته می‌شود.

سیستم عامل بلک بری (BlackBerry OS): سال‌های 1999-2013

سیستم عامل بلک بری نیز مانند بسیاری از OS‌های دیگر ابتدا برای دستگاه‌های پیجر و در سال 1999 عرضه و به تدریج برای تلفن‌های هوشمند نیز طراحی شد. بد نیست بدانید پالم و بلک‌بری برای مدت کوتاهی با یکدیگر همکاری داشته اما با وجود محبوبیت روزافزون سیستم عامل اپل (iOS)، کاربران استفاده از آن را ترجیح می‌دادند و رفته رفته از سیستم‌عامل‌های دیگر فاصله می‌گرفتند.  

سرانجام در سال 2013 سیستم‌عامل بلک بری 10 نیز به مرحله‌ی توقف انتشار رسید. گفتنی است این OS تفاوت‌هایی اساسی با نسخه‌های پیشین داشت و بر پایه‌ی QNX که پیشتر توسط بلک بری خریداری شده بود نوشته شده بود.

شایان ذکر است تلفن‌های مجهز به BB10 همچنین در بازار عرضه شده اما دیگر بعید است بلک‌بری بتواند به روزهای اوج خود بازگردد.

مائمو،‌ می‌گو،‌ بادا (Maemo, MeeGo, Bada): سال‌های 2008- 2012

مائمو به عنوان سیستم عامل پشتیبان نوکیا شناخته می‌شد و بر پایه‌ی لینوکس برنامه‌نویسی شده بود. بد نیست بدانید ورژن 4 این سیستم‌عامل،‌ بر روی اولین تبلت نوکیا در سال  2008 میلادی (1386) یعنی  Nokia N810 منتشر گردید. گفتنی است ورژن پنج مائمو،‌ در سال 2009 میلادی (1387) برای Nokia N900 ارائه گشت.

می‌گو نیز سیستم عاملی بود که در سال 2011 میلادی (1389) بر روی Nokia N9 قرار گرفت. در آن زمان به نظر می‌رسید تولید نسل‌های بعدی N9 ادامه‌دار نخواهد بود، اما زبان طراحی این محصول همچنان برای تولیداتی همچون  Lumia 800 به کار گرفته شد. بد نیست بدانید نوکیا بعد از مدتی همکاری خود با شرکت اینتل را قطع نموده و در این زمان نوبت به  سامسونگ رسید که سیستم‌عامل منحصربه فرد خود یعنی بادا را عرضه کند. بادا سیستم عاملی بر پایه‌ی لینوکس بود که کره‌ای‌ها برای توسعه‌ی آن زحمت زیادی کشیدند و بالاخره در سال 2010 میلادی (1388) اولین نسخه‌ی آن را به بازار عرضه کردند. در ادامه‌ی عمر بادا چندین محصول دیگر نیز مجهز به این OS شدند؛ اما سرانجام در سال 2013 و برای تمرکز بیشتر و پیشرفت سیستم‌عامل تایزن، انتشار ویرایش‌ جدید آن نیز متوقف گردید.