آیا گوشی موبایل حرف‌های ما را شنود می‌کند؟
آنچه در این مقاله می‌خوانید
امروزه تکنولوژی به تمام زوایای زندگی ما انسان‌ها نفوذ کرده و در اکثر لحظات کنار ماست. این تعامل در کنار تمام منافعی که برای ما دارد، نگرانی‌هایی نیز همواره با خود به همراه داشته‌است. یکی از این نگرانی‌ها، بحث امنیت و حریم شخصی کاربر است. موضوعی که دغدغه‌ی بسیاری از مردم نه فقط در ایران، بلکه در تمام جهان بوده و این سوال همیشه وجود داشته که آیا گوشی‌های موبایل به حرف‌های ما گوش می‌دهند؟ در این قسمت از گوشی‌شاپ به بررسی این مساله می‌پردازیم.
آیا تا به حال این اتفاق برای شما هم رخ داده که درباره یک محصول، مثلا یک برند ساعت یا کفش، صحبت کنید و بعد که به سراغ گوشی خود می‌روید ناگهان یک تبلیغ از همان محصول یا مشابه آن دریافت کنید؟ همه‌ی ما در این موقعیت بوده‌ایم و با شک و تردید به این فکر کرده‌ایم که شرکت‌های تبلیغ‌کننده از کجا متوجه صحبت‌های ما شده‌اند؟ احتمالا اولین چیزی که به ذهن همه خطور می‌کند این است که گوشی هوشمند ما باید به مکالمات ما گوش کند. شما تنها کسی نیستید که این‌طور فکر میکنید، اما این کاملاً اشتباه است. تلفن همراه به شما گوش نمی‌دهد.
موضوعی که همیشه در مورد گوشی‌های همراه وجود داشته و به توعی تبدیل به یک افسانه شده این است که میکروفن تلفن همراه شما همیشه روشن است و به مکالمات شما گوش می‌دهد و این داده‌ها را به تبلیغ‌کنندگان می‌فروشد. یکی از نقاط عطف این داستان وقتی بود که یک شرکت تبلیغات محلی در دسامبر ۲۰۱۶ ادعا کرد «این واقعیت دارد. دستگاه‌های شما به شما گوش می‌دهند». این ادعا کاملا دروغ بود و CMG Local Solutions، بعد از آنکه 404 Media از آنها شکایت کرد، آن را از سایت خود برداشت اما این افسانه از خیلی قبل‌تر شروع شده بود.
ریشه‌های تئوری شنود مکالمات از طریق تلفن همراه
در ۲۳ می۲۰۱۶ گزارشگری به نام ملانی مایکل در برنامه Tampa Bay در مقابل هزاران بیننده که به صورت زنده برنامه را تماشا می‌کردنند گفت: «مردم به‌شدت درباره این‌که فیسبوک به مکالمات شما گوش می‌کند، وحشت‌زده شده‌اند». این بخش خبری درحالی پخش شد که چند روز قبل‌تر مقاله‌ای در این باره منتشر شده بود. در این مقاله گفته شده بود: «مراقب چیزهایی که در حضور تلفن همراه خود می‌گویید باشید، چون فیسبوک نه‌تنها شما را می‌بیند، بلکه به مکالمات شما نیز گوش می‌دهد».
آن مقاله از وب‌سایت کانال خبری WFLA News حذف شده‌است، اما ۸ سال بعد گزارشی از آن منشتر شد؛ در این مقاله به نقل از کِلی بِرنْز، استاد ارتباطات دانشگاه South Florida، مطالبی در مورد جاسوسی گوشی‌های همراه گفته شده‌بود که پروفسور برنز به کلی آنها را رد کرد. در مقاله به این‌طور عنوان شده بود که به گفته‌ی پروفسور برنز، «فیسبوک شما را مشاهده می‌کند و ریز به ریز فعالیت های شما را زیر نظر دارد». اما کلی برنز بعدا در سایت شخصی خود به شفاف‌سازی صحبت‌های منتشر شده پرداخت. او در پست خود نوشت که هرگز نگفته‌است که فیسبوک صحبت‌های شما را گوش می‌دهد، و منظورش از دیدن، دنبال کردن و ردیابی فعالیت‌های کاربر بوده‌است.
فیسبوک و استراق سمع از طریق اپلیکیشن
در واقع این یک سوءبرداشت از صحبت‌های یک محقق بوده اما گسترش آن در سال ۲۰۱۶ اتفاقی نبود. این سالی بود که فیسبوک شروع به افزایش تبلیغات هدفمند خود در فیسبوک کرد و این شایعات نیز بال و پر بیشتری گرفت. در آگوست ۲۰۱۶ واشنگتن پست در گزارشی اعلام کرد: فیسبوک به طور ناگهانی شروع به فروش ۹۸ نقطه‌ی داده جدید به شرکت‌های تبلیغاتی کرده‌است.
داده‌هایی که شامل سن، جنسیت، نژاد، ارزش ملک و بسیاری موارد دیگر می‌شود. فیسبوک که یکی از بزرگ‌ترین و باارزش‌ترین کمپانی‌های حوزه تکنولوژی‌ست، عمده‌ی ثروت خود را از فروش اطلاعات به کمپانی‌های تبلیغاتی به‌دست آورده‌است. اکثر این شرکت‌های تبلیغاتی اطلاعاتی که از فیسبوک به‌دست می‌آورند را موثق‌تر و ارزشمندتر از دیگر پایگاه‌های اطلاعاتی می‌دانند. البته فیسبوک دو سال بعد توسط Cambridge Analytica scandal متهم به سوءاستفاده از این اطلاعات شد و از آنجا که این اتهام توسط افراد و موسسات مختلف بارها تکرار شده بود، در آن زمان ایده‌ی استراق سمع از کاربران توسط فیسبوک خیلی دور از ذهن به‌نظر نمی‌رسید. اما در سال ۲۰۱۸ اوضاع بدتر شده بود و Vice با انتشار مقاله‌ای “Your Phone Is Listening and it’s Not Paranoia“ عنوان کرد که تلفن‌های همراه به شما گوش می‌دهند و این توهم توطئه نیست. اما در ادامه مطلب توضیح داد که این «گوش دادن» فقط زمانی اتفاق می‌افتد که شما از دستیارهای صوتی گوگل یا Siri استفاده میکنید.
علت همه‌گیری شایعه جاسوسی و شنود میکروفن گوشی چیست؟
این فرضیه در ۸ سال اخیر همیشه مطرح بوده و چون شما تبلیغات مرتبط با افکار و صحبت‌های خود را دائما روی گوشی‌های خود می‌بینید احتمالا فکر میکنید که حقیقت دارد و صحبت‌های شما شنود می‌شود؛ اما واقعیت این است که شما اطلاعاتی بیش از آنچه که تصور میکنید را به صورت ارادی به گوشی خود می‌دهید! احتمالا برای شما پیش آمده که به یک سفر فکر کرده و با اعضای خانواده در مورد آن صحبت کنید؛ اما در کنار آن، جستجوی مختصری در گوگل درباره‌ی قیمت بلیط انجام دهید، در اینستاگرام پیج‌ها و هشتگ‌های مرتبط را دنبال کنید و یا از دستیار صوتی خود اطلاعاتی در مورد جاهای دیدنی مقصد مورد نظرتان بپرسید. این‌‌ها دقیقا اطلاعتی هستند که توسط گوگل، متا و اپل به کمپانی‌های بزرگ تبلیغاتی فروخته شده و شما تبلیغات مرتبط با برنامه‌های زندگی خود را به سرعت روی گوشی خود می‌بینید و احتمالا اولین فرضیه‌ای که به آن فکر میکنید شنود شدن گوشی شماست.
مدارک و شواهد زیادی در این‌باره وجود دارد که شرکت‌های تبلیغاتی به تاریخچه جستجوهای شما و علاقمندی‌هایتان در شبکه‌های مجازی دسترسی دارند، تا تصویر دقیق‌تری از شما جهت هدف قرار دادنتان برای مقاصد تبلیغاتی خود داشته باشند. دقیقا به همین دلیل است که اصلا نیازی به شنود کردن شما نیست! آنها اطلاعاتی که نیاز دارند را از خود شما دریافت میکنند. با این‌حال در سال ۲۰۱۸ محققان دانشگاه Northeastern به تحقیق در مورد این فرضیه پرداختند. آنها فیسبوک، اینستاگرام و بیش از ۱۷۰۰۰ برنامه دیگر را مورد بازبینی قرار دادند اما حتی یک مورد هم پیدا نکردند که در آن برنامه‌ای بدون اجازه کاربر شروع به ضبط مکالمه یا شنود صدای اطراف و ارسال آن کند. در گوشی های آیفون هنگام فعال بودن میکروفن نقطه‌ی نارنجی رنگ و در نسخه‌های اخیر اندروید نقطه‌ی سبز رنگ در نوار بالای گوشی نمایش داده می‌شود تا کاربر همه چیز تحت نظارت کاربر باشد اما مساله اینجاست که آنها نیازی به شنود کردن ما ندارند؛ چون همه چیز را در مورد ما می‌دانند!
